در سال 1403، با معرفی بهترین جایگزین وال پست توسط آیین نامه هایی نظیر پیوست ششم استاندارد 2800 استفاده از سیستم های سنتی فلزی به تدریج کاهش یافته و جای خود را به روش های نوین تر یعنی وال مش داده است. هدف اصلی هر دو سیستم، مهار و کنترل دیوارهای غیرسازهای در برابر نیرو های جانبی مانند زلزله است؛ اما تفاوت آنها در نحوه اجرا، وزن، هزینه و عملکرد لرزهای است.
والمش با ساختاری سبک تر و اقتصادی تر، کاهش هزینه های اجرا را به همراه دارد، از افزایش وزن مرده ساختمان جلوگیری میکند و نصب ساده تری دارد. به همین دلیل، امروزه در بسیاری از پروژههای عمرانی، این سیستم مطابق با ضوابط آیین نامه ای و مقررات ملی ساختمان جایگزین روش های فلزی شده و راهکاری ایمن، مقرون به صرفه و قابل اعتماد برای مقاوم سازی دیوارهای غیرسازهای است.
سیستم سنتی مهار دیوارها
سیستم فلزی سنتی، یک عنصر سازهای کمکی است که معمولاً از مقاطع فلزی سنگین مانند ناودانی یا قوطی ساخته میشود. این المانها بهصورت عمودی و یا افقی در دهانه های دیوار نصب میشوند.
وظیفه اصلی این سیستم، افزایش پایداری دیوار های غیرسازهای (مانند دیوارهای پیرامونی یا جداکننده) و جلوگیری از تخریب یا ریزش ناگهانی آنها در هنگام لرزش های شدید است. این روش برای سالها بعنوان تنها راه حل مهار دیوار در ساختمان های مسکونی، تجاری و اداری کاربرد داشت، اما با پیشرفت دانش زلزله شناسی و استاندارد های ساختمانی، ایرادات فنی و اجرایی آن بیش از پیش نمایان شد.
آیا این روش نوین با ضوابط ساختمانی مطابقت دارد؟
بله، این سیستم نوین کاملاً با آیین نامه های ساختمانی مانند استاندارد ۲۸۰۰ زلزله در ایران مطابقت دارد. سازمان نظام مهندسی ساختمان آن را تأیید کرده و در پیوست های مربوطه به عنوان جایگزینی معتبر معرفی شده است. آزمایش های متعدد نشان دادهاند که عملکرد آن در مهار نیروهای لرزهای برابر یا بهتر از روش های سنتی است. با استاندارد های بینالمللی مانند ACI همخوانی دارد و در پروژه های مسکن ملی نیز مورد استفاده قرار گرفته است.
معایب اجرای سیستم سنتی در ساختمان (دلایل مهندسی و اقتصادی)
در سال های اخیر، روند استفاده از پروفیل های فلزی سنگین برای مهار دیوار به شدت کاهش یافته و در بسیاری از پروژه های نوین، تقریباً منسوخ شده است. این تغییر رویکرد دلایل متعددی دارد که همگی به نیاز مبرم ساختمان سازی مدرن به کارایی، سبک سازی و کاهش هزینه باز میگردند.
- افزایش بار مرده سازه: استفاده از مقاطع فلزی سنگین، وزن کلی ساختمان را به طور محسوسی افزایش میدهد که این امر مستقیماً بر روی طراحی فونداسیون و ابعاد ستونها تأثیر میگذارد و هزینه کلی سازه را بالا میبرد.
- پیچیدگی و زمانبر بودن نصب: اجرای وال پست نیاز به جوشکاری یا اتصالات پیچ و مهرهای دارد که فرآیندی پرهزینه، زمانگیر و نیازمند نیروی کار متخصص است. این پیچیدگی باعث کندی روند پروژه میشود.
- آسیب پذیری در برابر خوردگی: ماهیت فلزی این سیستم باعث میشود در محیطهای مرطوب یا شرایط جوی نامناسب، مستعد خوردگی (Rust) باشد. زنگزدگی فلز، به مرور زمان مقاومت سیستم را تضعیف کرده و طول عمر آن را کاهش میدهد.
- محدودیت های معماری: اشغال فضای داخلی توسط پروفیلها و نیاز به فضا برای اجرای اتصالات، میتواند طراحی داخلی و نازککاری دیوارها را محدود کند و در زیباییشناسی نهایی خلل ایجاد نماید.
- عدم انطباق کافی با استاندارد های نوین: تحقیقات پس از زلزله نشان دادهاند که سختی بیش از حد پروفیلهای فولادی، در برخی موارد باعث تمرکز تنش و شکست ترد در دیوار میشود. استاندارد ۲۸۰۰ ایران و سایر آیین نامههای بینالمللی (مانند ACI)، به سمت روشهایی سوق پیدا کردهاند که انعطافپذیری بیشتری در حین لرزش داشته باشند.
مسلح کردن دیوار با شبکه الیاف
مهندسی مدرن در پاسخ به مشکلات روش سنتی، سیستمی نوین را معرفی کردند که این تکنولوژی از یک شبکه مش فیبری مبتنی بر الیاف شیشه ای (فایبرگلاس) با مقاومت کششی بالا استفاده میکند که بعنوان یک کامپوزیت سبک و فوق العاده مقاوم عمل مینماید.
در این سیستم، شبکه الیاف بر روی سطح دیوار نصب شده و سپس با یک لایه پلاستر سیمانی یا پلاستر گچی پوشانده میشود. این ترکیب، یک دیوار مقاوم در برابر بارهای خارج از صفحه ایجاد میکند که در عین حال، بسیار سبک و انعطاف پذیر است.
برتری روش نوین نسبت به روش سنتی
- کاهش چشمگیر وزن: استفاده از الیاف شیشه به جای فولاد، وزن کلی سیستم مهار دیوار را تا چندین برابر کاهش میدهد که یک دستاورد بزرگ در سبکسازی سازه است.
- سادگی و سرعت اجرا: نصب شبکه الیاف بسیار ساده و سریع است و نیاز به جوشکاری یا تجهیزات سنگین ندارد. این امر میتواند زمان اجرای پروژه را تا ۵۰ درصد کاهش دهد.
- مقاومت مطلق در برابر خوردگی: مواد کامپوزیتی مانند فایبرگلاس، در برابر آب، رطوبت و مواد شیمیایی کاملاً مقاوم هستند و نیاز به هیچگونه نگهداری یا پوشش ضدزنگ ندارند.
- اقتصادی بودن: هزینه مواد اولیه و نیروی کار برای اجرای این روش نوین، بهطور قابل توجهی پایینتر از روش های فلزی است، که آن را به گزینهای اقتصادی برای سازندگان تبدیل میکند.
- انعطاف پذیری بالا و مطابق با استانداردها: این سیستم با آیین نامههای جدید سازگار است. بهطور خاص، شبکه الیاف شیشه مورد تأیید استاندارد ۲۸۰۰ زلزله ایران قرار گرفته و در پیوست ششم آن بعنوان یک راهحل معتبر برای مهار دیوارهای غیرسازهای معرفی شده است. این سیستم با تأیید سازمان نظام مهندسی، در پروژههای ملی نیز کاربرد پیدا کرده است.
مقایسه فنی
| ویژگی | روش سنتی | روش مدرن |
| مواد اولیه | پروفیل های فلزی (فولاد) | الیاف شیشه با پلاستر |
| وزن سیستم | سنگین، افزایش بار مرده | بسیار سبک، کاهش بار کلی |
| هزینه اجرا | بالا (شامل فولاد، جوشکاری و رنگ) | پایینتر و اقتصادی |
| زمان نصب | زمانبر و پیچیده | سریع و بسیار ساده |
| خوردگی | آسیبپذیر، نیاز به نگهداری مداوم | مقاوم مطلق در برابر رطوبت و خوردگی |
| انعطاف پذیری لرزهای | محدود | بالا، سازگار با استانداردهای نوین |
| تأییدیه آیین نامهای | سنتی، اما منسوخ شونده | تأییدشده توسط پیوست ششم استاندارد ۲۸۰۰ |
نتیجه گیری
با توجه به محاسبات اقتصادی، سرعت اجرا و برتریهای فنی در زمینه سبک سازی و مقاومت در برابر لرزه، شبکه های مش فیبری بهطور قاطع، جایگزین برتر روش سنتی مهار دیوار هستند. حرکت صنعت ساختمان به سمت این راه حل نوین، نه تنها به نفع کاهش هزینه های ساخت است، بلکه در نهایت، ایمنی و پایداری سازهها را مطابق با آخرین الزامات مهندسی افزایش میدهد. انتخاب وال مش به معنی حرکت به سمت یک ساخت و ساز مدرن، سریع و با طول عمر بیشتر است.